مرکز فناوری اطلاعات طی سال گذشته پروژه های متعددی را در راستای ارتقاء کیفیت خدمت رسانی به طلاب در دست انجام داشته است که یکی از مهمترین این پروژه ها طرح پیشخوان برخط می باشد. در این راستا حجت الاسلام محمدحسین بهرامی در گفت و گوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به سوالات متعددی پیرامون سامانه پیشخوان، سند نظام جامع حوزه و فضای مجازی و به طور کلی فعالیت های این مرکز پاسخ داده است:

به عنوان اولین سوال لطفا بفرمائید سامانه پیشخوان با چه اهدافی راه اندازی شده و اساساً ضرورت راه اندازی این سامانه چیست؟
یکی از مسائلی که در شروع دوره جدید مدیریت حوزه های علمیه پیگیری شد، تعدد سامانه های نرم افزاری و عدم هماهنگی بین آن ها بود که مشکلاتی برای طلاب و همکاران ما در مرکز مدیریت ایجاد می کرد. برای مثال اطلاعات هویتی در بانک های اطلاعاتی متعددی گردآوری شده بود که هیچکدام جامع نبودند. در نتیجه اطلاعات متمرکز، جامع و بروز در اختیار نداشتیم تا بتوانیم بر اساس آن خدمت رسانی مطلوبی ارائه دهیم.
عدم امکان گزارش گیری جامع بر اساس یک ویژگی مشترک؛ عدم ارتباط سریع با طلاب؛ آدرس، نام کاربری و رمز عبورهای متعدد و فرایندهای زمان بر از دیگر مشکلات تعدد سامانه های موجود بود.
با توجه به نکات یاد شده و  با تأکیدات و پیگیری های آیت الله اعرافی، سامانه پیشخوان برخط که امکان ارائه کلیه خدمات آموزشی، پژوهشی، تبلیغی و امور طلابی در قالب یک درگاه واحد و به صورت برخط را دارد، تدوین، طراحی، و فاز اول آن پیاده سازی و راه اندازی شد.

این سامانه چه ویژگی ها و قابلیت هایی دارد و امکان ارائه چه خدماتی را برای طلاب فراهم خواهد کرد؟
سامانه پیشخوان در اصل زیرساختی فنی است که امکان یکپارچه سازی و هماهنگی میان سامانه ها و خدمات مختلف را فراهم می نماید. ضمن اینکه قابلیت توسعه و افزایش خدمات و اتصال سامانه های جدید همواره در آن فراهم خواهد بود. به عنوان نمونه از خدمات متمرکزی که این سامانه ارائه می شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-     طلاب در این سامانه از طریق یک درگاه واحد با یک نام کاربری و رمز عبور وارد می شوند و به تمام سامانه ها دسترسی خواهند داشت.
-    بانک اطلاعات هویتی و اطلاعات تماس با طلاب در یکجا تجمیع شده و کلیه بخش های مرکز مدیریت می توانند از این بخش اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت و یا نسبت به تکمیل آن اقدام نمایند. در این سامانه امکان ثبت و بروزرسانی برخط اطلاعات هویتی برای خود طلاب فراهم شده و مرکز مدیریت تنها کار بررسی و تایید را انجام می دهد تا خدمت رسانی سریع تر و منظم تر انجام پذیرد. ضمن اینکه امکان تکمیل این بانک اطلاعاتی با اطلاعات دریافتی از سایر نهادهای مرتبط با طلاب نیز فراهم می باشد.
-    بانک سوابق فعالیت های طلاب و توانمندی های ایشان (رزومه) نیز از بخش هایی است که در سامانه راه اندازی شده و در حال تجمیع اطلاعات مرتبط از سامانه های قبلی و از طریق مشارکت طلاب می باشد.
-    یک سیستم پیام رسان پیش بینی شده که به کمک آن، تمامی اطلاع رسانی های مربوط به یک شخص از جانب مدرسه، ستاد، یا سایر طلاب، به صندوق او در سامانه ارسال می شود.
-    علاوه بر سیستم پیام رسان، یک سیستم خبری فراهم شده تا اخبار و اطلاع رسانی های عمومی با برش های مختلف، دریافت گردد. در هر دو سیستم، امکان ارسال پیام یا خبر با برش ها و فیلتر های مختلف وجود دارد.
-    در پیشخوان، هر شخص دارای یک تقویم شخصی خواهد بود، تا  بتواند امور تبلیغی، تهذیبی، پژوهشی و آموزشی را با امکان یادداشت و یادآوری، مدیریت نماید.
-    برای مدیران سیستم، امکان گزارش گیری قرار داده شده تا بتوانند از مجموعه اطلاعات موجود در سامانه به صورت متقاطع و قابل تفکیک گزارش تهیه نمایند. به طور مثال اطلاعات آموزشی طلابی که در یک دوره تبلیغی شرکت کرده اند در این سامانه قابل احصاء خواهد بود.

این سامانه هم اکنون در چه مرحله ای قرار دارد و آیا به بهره برداری رسیده است یا خیر؟
فاز اول پیشخوان برخط که شامل راه اندازی بخش های پایه ای و مشترک و همچنین ارتباط با سامانه های  آموزش، امور طلاب و تهذیب است، طی سال گذشته راه اندازی شد و در سال جاری به یاری خداوند سامانه های بازنویسی شده و جدید امور طلاب به مرور فعال شده و به سامانه افزوده خواهند شد. همچنین ارتباط با سامانه های تبلیغ و دیگر سامانه های موجود در مرکز مدیریت در سال جاری صورت خواهد پذیرفت.

با توجه به فراگیر شدن نرم افزارهای تلفن همراه و در راستای تسهیل دسترسی طلاب به سامانه، نرم افزار پیشخوان در برنامه مرکز فناوری اطلاعات قرار دارد، که امیدوارم طی سال 97 عملیاتی شود. برای ارتقاء این سامانه چه برنامه های دیگری در نظر گرفته شده است؟

فعالیت های پیشخوان برخط برای رسیدن کامل به اهداف خود نیاز به دو حلقه دیگر دارد. پیشخوان ارتباطی که از طریق آن کلیه تماسهای طلاب با مرکز مدیریت ثبت و رهگیری میشود و پیشخوان حضوری که مدیریت مراجعات حضوری طلاب را انجام داده و تلاش میکند که ضمن حفظ کرامت طلاب در مراجعات حضوری، سرعت و کیفیت این خدمات را افزایش دهد. این دو سامانه در حال اجرا میباشند که توضیحات تکمیلی آن در آینده ارائه خواهد شد.

بهره برداری و به روز رسانی 30 سامانه نرم افزاری

با توجه به درخواست های متعددی که از مراکز و مدیریت های ستادی و صفی جهت راه اندازی سامانه های نرم افزاری دریافت شده بود، پس از برگزاری جلسات متعدد کارشناسی، پیاده سازی حجم قابل توجهی از این نرم افزارها در دستور کار مرکز قرار گرفت که خروجی آن بهره برداری و به روزرسانی بیش از 30 سامانه نرم افزاری بود.

 در سال جاری نیز پروژه های متعددی جهت رفع نیاز بخش های مختلف ستادی و صفی به سامانه های نرم افزاری در دست اجرا است که ان شاء الله بخشی از این درخواست ها امسال اجرایی خواهد شد.

سامانه ویدئو کنفرانس مرکز مدیریت

سامانه ارتباط تصویری ویدئو کنفرانس با هدف ایجاد زمینه استفاده مراکز و معاونت های استانی و ستادی از قابلیت های فناوری اطلاعت راه اندازی و مورد بهره برداری قرار گرفت. این سامانه که در اسناد بالادستی حوزه های علمیه نیز بر بهره برداری از آن تاکید شده، امکان ارتباط صوتی و تصویری با مراکز ستادی و صفی و نیز مدارس تحت پوشش مرکز مدیریت را  از طریق بستر وب  فراهم کرده است.

مدیر گروه علمی حدیث مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ادامه داد: از قابلیت های این سامانه؛ سازگاری با پهنای باند کشور، عدم محدودیت جغرافیایی برای شرکت در جلسه ها، عدم نیاز به نصب نرم افزارهای خاص، عدم نیاز به تجهیزات سخت افزاری خاص و گران قیمت، ضبط جلسه های برگزار شده و استفاده مجدد از محتوای آنها، امکان اتصال به کامپیوتر سرویس گیرنده جهت انجام امور پشتیبانی (remote access)، به اشتراگ گذاری فایل ها در جلسه ها و ... می باشد، این سامانه هم اکنون در اختیار معاونت ها و مراکز مختلف قرار گرفته و در سال گذشته حجم قابل توجهی از جلسات و نشست های مدیران ستادی و استانی از طریق این سامانه برگزار شد.

 « راه اندازی زیر ساخت فنی تلویزیون اینترنتی»

امکان ایجاد شبکه های تلویزیونی با استفاده از بستر اینترنت فراهم شده است، این بستر امکان گسترش فعالیت های پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و تهذیبی حوزه های علمیه در فضای مجازی را ایجاد کرده است، هزینه پایین، امکان مدیریت  محتوا و دسترسی پذیری آسان برای همه کاربران از مزایای استفاده از تلویزیون اینترنتی می باشد. مدیریت ها و مراکز وابسته به مرکز مدیریت حوزه های علمیه می توانند با ارسال درخواست های خود از این امکان استفاده کنند.

سند جامع حوزه و فضای مجازی

 سند «نظام جامع حوزه و فضای مجازی» با هدف تعیین سیاست ها، راهبردها و اهداف کلان حوزه در فضای مجازی تدوین شد. این سند بخشی از نظامات جامع حوزه های علمیه است که با همکاری و هم فکری نخبگان حوزوی تهیه و تدوین شده است.

 در این سند بر  اهتمام جدی برای تحقق اندیشه ها و رهنمودهای امام (ره)، مقام معظم رهبری دام ظله العالی و بهره مندی از منویات و فرمایشات مراجع عظام تقلید مدظلهم  و نیز حفظ و اشاعه ارزش‌ها و سنت‌های حوزوی در بهره ‌برداری از فناوری‌های نوین به عنوان ارزش های اساسی تأکید شد است.

استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: مرجعیت در حوزه دین و فرهنگ اسلامی ایرانی در فضای مجازی؛ برخوردار از سیستم های زیرساختی متناسب با نیاز حوزه های علمیه؛ برخوردار از سامانه های نرم افزاری جامع، یکپارچه، پایدار، روزآمد، و امن ؛ توانمند در پایش و اطلاع یابی به هنگام از جریانهای علمی، فرهنگی و دینی موثر در فضای مجازی و دارای نقش فعال و اثر بخش در نهادهای عالی سیاست گذاری از ویژگی های ترسیم شده برای حوزه در افق این سند می باشد.

بکارگیری نخبگان حوزوی در شورای فضای مجازی و کمیسیون فناوری اطلاعات

شورای فضای مجازی حوزه های علمیه با حضور مدیر حوزه، نخبگان و صاحبنظران حوزوی و مدیران و معاونان مرکز مدیریت و با هدف؛ تعیین سیاست های کلان در عرصه فضای مجازی، بررسی و تصویب اسناد کلان و بالادستی و راهبری و مدیریت برنامه های این حوزه تشکیل شد.

  این شورا هر دو ماه یکبار تشکیل جلسه خواهد داد، اسناد بالادستی، سیاست ها و برنامه های جاری مرکز مدیریت در حوزه فضای مجازی بررسی و تصویب خواهد شد،بررسی «نظام جامع حوزه و فضای مجازی» از جمله مباحث مطرح شده در اولین جلسه این شورا بود که با اجماع اعضا مورد تصویب قرار گرفت، حجت الاسلام و المسلمین  شهریاری، حجت الاسلام و المسلمین  عطاران طوسی، حجت الاسلام و المسلمین مظلومی،  حجت الاسلام و المسلمین  عاملی و  دکتر مینایی از اعضای این شورا هستند.

 بهره برداری از سامانه تقریر دروس خارج حوزه های علمیه از ابتدای سال تحصیلی جدید با اولویت تقریر دروس خارج حوزه های علمیه مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت، تحلیل و طراحی این سامانه که از سال گذشته در دستور کار قرار داشت، پس از برگزاری جلسات متعدد کارشناسی انجام و هم اکنون فاز پیاده سازی این نرم افزار آغاز شده است.

با عنایت به تأکید مدیر محترم حوزه های علمیه بر راه اندازی هرچه سریعتر این سامانه و با برنامه ریزی صورت گرفته ان شاء الله از ابتدای شهریورماه امسال شاهد رونمایی از این سامانه خواهیم بود.  

برگزاری اولین دوره جشنواره طلاب فعال فضای مجازی در سال جاری

 اولین دوره معرفی و تجلیل از طلاب فعال در عرصه فضای مجازی با هدف شناسایی ظرفیت ها و استعدادهای برتر در این حوزه برگزار خواهد شد، هم اکنون طرح برگزاری جشنواره آماده شده و در دستور کار دومین جلسه شورای فضای مجازی قرار گرفته و پس از تصویب در این شورا اجرا خواهد شد.

احیاء، توسعه، ترویج و سامان‌دهی فعالیت‌های مجازی استاندارد و اثرگذار در حوزه‏های علمیه؛ شناسایی و سامان‌دهي و هماهنگی جهت حمایت از فعالان مجازی موفق ؛ راهبری افكار عمومي فعالان و کاربران مجازی در جهت ترويج دين و تئوریزه‌نمودن سبک فعالیت و زندگی اسلامی در فضای مجازی از جمله اهداف و راهبردهای تعیین شده در این جشنواره است.

راه اندازی سامانه « ارتباط اتوماسیونی مراکز حوزوی از طریق ECE »

امکان ارتباط اتوماسیونی مراکز حوزوی از طریق سامانه ارتباطی ECE محیا شد است، این سامانه قابلیت ارتباط میان نرم افزارهای مختلف اتوماسیونی را فراهم کرده و از این پس تبادل نامه و اسناد اداری از این طریق میسر خواهد شد. صرفه جویی در وقت و هزینه، امنیت بالای اطلاعات، قابلیت پیگیری اسناد و مدارک، کاهش مراودات کاغذی برون سازمانی و ... از مزایای استفاده از این پروتکل می باشد، در حال حاضر ارتباط اتوماسیونی مرکز مدیریت حوزه های علمیه و مرکز خدمات حوزه از این طریق فراهم شده و به مرور سایر مراکز نیز به این پروتکل متصل خواهند شد.

حلقه علمی فضای مجازی با هدف استفاده از ظرفیت نخبگان و اندیشمندان حوزوی در عرصه فضای مجازی در دبیرخانه انجمن های علمی حوزه راه اندازی شد.

در این حلقه که زمینه ساز ایجاد انجمن علمی فضای مجازی است، در سال گذشته بالغ بر 10 جلسه تخصصی با حضور کارشناسان و صاحبنظران حوزوی برگزار شد که در این جلسات موضوعات مختلف مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

طرح راه اندازی سامانه برخط پایان نامه های طلاب حوزوی جهت مدیریت، تجمیع و پایش اطلاعات پایان نامه های نگارش شده در سطوح مختلف حوزوی تدوین شده است. جهت تدوین این طرح جلسات متعددی با کارشناسان معاونت آموزش و پژوهش برگزار و RFP طرح نیز آماده شده و مراحل پیاده سازی را طی می کند.

با انعقاد تفاهم نامه همکاری میان مرکز مدیریت حوزه های علمیه و مرکز کامپیوتری نور امکان بهره برداری از نرم افزار مشابهت یاب سمیم نور میسر شد، در این سامانه که به صورت رایگان در اختیار مرکز مدیریت حوزه قرار گرفته است، بیش از 380 هزار مقالۀ تمام‌متن به همراه کتاب و پایان نامه در زمینه‌های علوم اسلامی و انسانی در دسترس قرار گرفته است.

از نکات قابل توجه در این سامانه، اضافه شدن فایل تمام متن پایان نامه های حوزوی به منابع موجود در این سامانه است که تاثیر بسیاری بر اتقان آثار علمی، پیشگیری از نگارش موضوعات مشابه و جلوگیری از سرقت علمی خواهد داشت.