پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، کتاب «آداب و احکام عزاداری، مداحی و زیارت» مطابق فتاوای رهبر معظم انقلاب را به همت جمعی از پژوهشگران منتشر کرد.

این کتاب از مقدمه، دیباچه و سه بخش با عنوان‌های مداحی و عزاداری، زیارت کردن و احکام عزاداری و مداحی تشکیل شده است.

بخش نخست این کتاب شامل دو فصل با عنوان‌های فضیلت مداحی و عزاداری و آسیب‌شناسی مداحی و عزاداری است و بخش دوم نیز از سه فصل با عنوان‌های فضیلت زیارت کردن رسول خدا و اهل‌بیت، زیارت کردن امام حسین(ع)، زیارت کردن سایر معصومین تشکیل شده است.

در دیباچه این کتاب به مطالبی همچون عزاداری و زیارت، ثمره محبت است، عوامل ارزشمندی مدح، عزا و زیارت، جایگاه مدح در قرآن، جایگاه مدح در سنت، شواهد عزاداری در قرآن، شواهد عزاداری در سنت و زیارت، در قرآن و سنت اشاره شده است.

همچنین در فصل فضیلت مداحی و عزاداری از بخش نخست به مطالبی همچون: فضیلت یاد کردن از رسول خدا و اهل‌بیت(ع) در مجالس مدح و عزا، فضیلت شعرسرایی و نوحه‌خوانی در مدح و عزای اهل‌بیت(ع)، فضیلت غمگین بودن، گریه‌کردن و یا گریاندن دیگران در مصیبت ائمه خصوصاً امام حسین(ع)، فضیلت بزرگداشت ماه محرم و روز عاشورا و عزاداری در آن، فضیلت لعن‌کردن دشمنان و قاتلان اهل‌بیت خصوصاً امام حسین(ع) و فضیلت اطعام در مراسم عزاداری امام حسین(ع) پرداخته شده است.

عنوان‌های: غلو کردن درباره پیامبر و ائمه، نسبت دادن دروغ به خدا و رسول و ائمه و بیان روایات دروغ، ترک کردن تقیه در برابر مخالفان، دشنام دادن و لعن‌کردن علنی مخالفان و پیشوایانِ آنها، توهین به مذهب و ائمه شیعه، استفاده از غنا، موسیقی و آلات لهو، آزار دادن مردم و خسارت‌زن به آنها، اختلاط زن و مرد، بدحجابی و نگاهِ حرام مطالب فصل دوم بخش نخست را تشکیل می‌دهند.

در فصل نخست بخش دوم نیز مطالبی همچون: زیارت کردن ائمه؛ حقی بر عهده شیعیان، زیارت کردن ائمه؛ همانند زیارت کردن رسول الله (ص)، فرشتگانِ زائر!، قدردانی رسول خدا از زائران اهل‌بیت(ع)، زائران بر سر سفره اهل‌بیت(ع)، زائران، صدیقان امت! و زیارت کردن تمامی ائمه فضیلت دارد، به چشم می‌خورد.

در فصل دوم این بخش نیز عنوان های: فضیلت زیارت کردن امام حسین، فضیلت زیارت کردن امام حسین(ع) در ایام خاص، آداب زیارت کردن امام حسین(ع)، فضیلت کربلا و محدوده حرم امام حسین(ع) بررسی شده است.

همچنین در فصل سوم این بخش هم به موضوعاتی همانند: فضیلت زیارت کردن رسول خدا و حضرت زهرا و ائمه بقیع، فضیلت زیارت کردن امیرالمؤمنین، فضیلت زیارت کردن امام‌کاظم و امام‌جواد(ع)، فضیلت زیارت کردن امام‌رضا(ع)، فضیلت زیارت کردن امام‌هادی و امام‌حسن عسکری، زیارت کردن به نیابت از امامان و دیگران و فضیلت زیارت کردن امام حسین و سایر اهل‌بیت از راه دور و همچنین در فصل چهارم این بخش به مطالبی همچون: فضیلت زیارت کردن حضرت فاطمه معصومه و عبدالعظیم(ع)، فضیلت زیارت کردن مؤمنان(ع) اشاره شده است.

در بخش سوم نیز به احکام عزاداری و مداحی پرداخته شده و به احکامی همچون: عزاداری، سینه‌زنی، احکام زنجیرزنی، احکام قمه‌زنی، احکام شبیه‌خوانی و تعزیه‌خوانی، عزاداری بانوان، آیین‌های سنتی و استفاده از عَلَم و علامت در عزاداری، نقّالی و پرده‌خوانی، استفاده از علم در عزاداری، لباس عزاداری، برگزاری مجالس جشن و شادی در ایام عزاداری، احکام هیئت‌های عزاداری، عبادی عزاداری، مداحی، خیرات و نذورات، ادعیه و زیارات، مقاتل وقایع تاریخی، مناسبت‌ها و اماکن مقدسه اشاره شده است.

 بخش‌هایی از کتاب:

از آفات مهمی که مانع جذب فرقه‌های دیگر به مکتب والای تشیع می‌شود و یا حتی به دفع طرفداران این مکتب می‌انجامد استفاده از سبک‌های و آیین‌هایی در عزاداری و مداحی است که چهره‌ای زشت، خشن، نامعقول و یا کم‌ارزش از شیعه و شیعیان نشان می‌دهد؛ از این‌رو در زیر عنوان «تبلیغ علنی برای تشیع و پرهیز از ضدتبلیغ» چنین آمده است:

عزادار اهل‌بیت(ع) باید ضمن ابراز اندوه و شادی، در عزاداری و شادی برای اهل‌بیت، خود، باوقار باشد و از انجام اعمالی که چهره ائمه و پیشوایانش را زشت می‌کند، بپرهیزد و باید از کمترین روش یاری جذب مخالفان و دشمنان به مکتب اهل‌بیت که همان تبلیغ عملی است، بهره ببرد.

 تبلیغ عملی یعنی شیعه با کردار نیک و باوقار خود شعاعی از شخصیت و کردار عالی پیشوایان خود را برای همگان به نمایش بگذارد.

از حقوق ائمه هدی(ع) بر شیعیان زیارت کردن قبور ایشان است؛ زیارت کردن ائمه همچون زیارت کردن رسول‌ الله است؛ از این‌رو در فصل نخست بخش دوم درباره فضیلت و تأکید بسیار بر زیارت کردن امام حسین چنین آمده است:

زیارت کردن اباعبدالله الحسین ویژگی‌های خاصی دارد و یکی از این ویژگی‌ها آن است که بر ان به صورت امر واجب تأکید شده است.

امام باقر(ع) می‌فرماید: پیروان ما را به زیارت قبر حسین بن علی امر کنید که رفتن نزد او بر هر مؤمنی که به امامت حسین به امر خداوند اقرار دارد، واجب است.

همچنین در این فصل درباره آثار شوم زیارت نکردن امام حسین(ع) چنین آمده است:

ویژگی دیگر درباره زیارت امام حسین که می‌توان آن را لازمه ویژگی اول (وجوب زیارت) این است که زیارت نکردن آن حضرت موجب نقصان ایمان است؛ چنانکه امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر که تا آخر عمر به زیارت مزار حسین(ع) نرود، دین و ایمانش ناقص است و اگر به بهشت وارد شود، در انجام مقامی فرودست‌تر از سایر مؤمنان خواهد داشت.»

در بخش سوم  و در احکام عزاداری درباره احکام قمه‌زنی وهن دین و مذهب نیز چنین آورده شده است:

منظور از وهن دین که درباره برخی کارها مثل قمه‌زنی گفته می‌شود، چیست؟

وهن دین و یا مذهب به معنای سمبل جلوه دادن دین و مذهب در انظار عمومی دیگر ادیان و مذاهب است؛ بنابراین؛ اگر عمل مباح و یا مستحبی به گونه‌ای انجام شود که باعث بدبینی جامعه و مردم دیگر ادیان نسبت به دین و یا مذهب شود، خرام است و باید از آن اجتناب شود.

در پاورقی کتاب نیز این استفتا چنین شرح داده شده است:

 بر اساس قاعده اهم و مهم، خدشه‌دار و تضعیف نشدن دین و مذهب مهم‌تر از انجام یک عمل مباح و یا مستحب است؛ مانند قمه زدن در عزای حسین(ع) صرف نظر از ضرر زدن به خود ـ حتی اگر آن را عمل و با مستحبی بدانیم، یکی از آسیب‌های آن در حال حاضر، وهن دین و مذهب است، چون باعث بیزاری و از دین و اسلام و مذهب شیعه و متهم شدن شیعه به غلو در میان مذاهب است؛ چون باعث بیزاری از دین اسلام و مذهب شیعه و متهم شدن شیعه به غلو در میان مذاهب اسلامی می‌شود و به جای اینکه موجب علاقه‌مندی مردم به امام حسین و قیام عاشورا شود، موجب وهن مذهب شیعه در چشم جهانیان خواهد شد، پس اجتناب از آن مهم‌تر از انجام آن است.

گفتنی است، پژوهشکده باقرالعلوم(ع) کتاب «آداب و احکام عزاداری، مداحی و زیارت» را با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، در قطع رقعی و ۲۶۴ صفحه به قیمت ۱۴۰۰۰ تومان منتشر کرده است./