روزه گرفتن احتمال ابتلا به کرونا را افزایش نمی دهد، در شرایط فعلی روزه گرفتن فقط برای افرادی ممنوع است که در شرایط معمولی نیز روزه گرفتن برای آنها لازم نیست.
پدیدۀ ویروس منحوس کرونا طی هفته های اخیر در صدر رسانه های جهان قرار گرفته است. از اصلی ترین نکات پزشکی جهت جلوگیری از شیوع و ابتلا به این بیماری، پرهیز از حضور در تجمعات، حضور در خانه و استفاده از مواد غذای مقوّی در طول روز است که در این راستا توصیه های متعددی از سوی پزشکان و کارشناسان ارائه شده است.
اما ماه مبارک شعبان رو به پایان و ماه مبارک رمضان؛ ماه مهمانی خدا نیز نزدیک است. در همین چند روز باقی مانده به آغاز این ماه پر خیر و برکت، صحبت های بسیاری دربارۀ روزه ماه رمضان مطرح شده است؛ عده ای بر این باورند که روزه در ساعات طولانی و با توجه به شرایط حال و حاضر کشور، خطر ابتلا به بیماری کرونا را افزایش می دهد، البته در روزهای اخیر مراجع عظام تقلید از جمله آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله سیستانی و آیت الله شبیری زنجانی نظراتی دربارۀ روزه گرفتن در دوران شیوع ویروس کرونا صادر کرده اند.
آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در این باره گفته است: کسانی که مریضند و روزه موجب شدت مرض یا تأخیر در سلامتی آنان شود، روزه بر آنان واجب نیست و باید در زمان دیگر روزه بگیرند. کسانی که سالمند، اما احتمال عقلائی مریض شدن به سبب روزه را می دهند در این صورت روزه بر آنان واجب نیست و بطلان آن هم بعید نیست. در برخی روایات واردشده است: «الصَّائِمُ إِذَا خَافَ عَلَی عَینَیهِ مِنَ الرَّمَدِ أَفْطَرَ؛ روزه دار چنانچه خوف درد چشم به سبب روزه داشته باشد باید افطار کند. »
وی افزود: چنانچه اهل خبره در امور پزشکی لازم ببینند که هر انسانی برای عدم ابتلا به ویروس کرونا در هر چند دقیقه یک بار مقداری آب بنوشند، در این صورت هم وجوب روزه ساقط می شود مگر آنکه در اثر ماندن در خانه از ابتلا به آن مصون بمانند که در این صورت ماندن در خانه واجب می شود الّا اینکه به جهت کار اَهَم لازم شود که از خانه خارج شوند.
جهت تبیین بیشتر این موضوع و با همکاری پژوهشکدۀ تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم(ع) با برخی از اساتید حوزه، دانشگاه و متخصصان عرصۀ پزشکی گفت وگوهایی ترتیب دادیم که مشروح آن را می خوانید.
* دکتر مهدی پزشکی مدرّس و فوق تخصص گوارش و کبد در این گفت وگو اعلام کرد: روزه گرفتن هیچگونه تأثیری در تحلیل قوای و تضعیف سیستم ایمنی بدن افراد سالم ندارد؛ بنابراین چون روزه گرفتن احتمال ابتلا به کرونا را افزایش نمی دهد، در شرایط فعلی روزه گرفتن فقط برای افرادی ممنوع است که در شرایط معمولی نیز روزه گرفتن برای آنها لازم نیست؛ مانند افرادی که مبتلا به دیابت، فشار خون، رُماتیسم قلبی و. . . هستند.
* دکتر سعید ناطقی رئیس بیمارستان بهارلوی تهران نیز معتقد است: تاکنون مقاله ای که به صورت علمی به این نتیجه رسیده باشد که روزه سیستم ایمنی بدن را پایین می آورد ندیده ام و به عکس معتقدم روزه کاملاً می تواند به سود سیستم ایمنی بدن باشد؛ این فرضیه که احتمال ابتلا به کرونا در افراد روزه دار بیشتر از سایر افراد است، مطلبی علمی به نظر نمی رسد.
وی افزود: علاوه بر اینکه از منظر اجتماعی روزه از تعاملات انسانی به طور محسوسی می کاهد حتی می تواند در اجرای پروتکل های وزارت بهداشت نیز مفید باشد. البته این موضوع در خصوص افرادی است که سالمند و افرادی که بیماری های زمینه ای دارند و یا به جهت سن و یا سایر جهات مستعد این بیماری اند به طور طبیعی اینگونه نخواهند بود.
رئیس بیمارستان بهارلوی تهران خاطرنشان کرد: پس می توان گفت روزه داری نه تنها سیستم ایمنی بدن را تحلیل نمی برد بلکه، در افراد سالم و کسانی که بیماری مُزمِن ندارند باعث ایجاد مقاومت بدن در برابر کرونا ویروس خواهد شد.
* یکی دیگر از اساتید دکترای بیوشیمی مولکولی گفت: روزه نه تنها سیستم ایمنی بدن را تحلیل نمی برد بلکه اساساً مکانیسم بدن استعداد خاصی برای خلاص شدن از تمامی سلول های معیوب و قدیمی، پروتئین ها و غشا های سلولی دارد. این اتفاق دقیقاً زمانی رخ می دهد که بدن انسان دیگر انرژی کافی برای حفظ این سلول ها ندارد. این یک فرآیند منظم برای تخریب و بازیافت اجزای سلولی است، به این مکانیسیم اتوفاژِی گفته می شود.
«یکی از سؤالات اصلی این است که چه چیزی اتوفاژی را فعال می کند؟ به نظر می رسد محرومیت از مواد مغذّی عامل اصلی رفع سلول های بیمار است. به خاطر داشته باشید که گلوکاگون نوعی هورمون مخالف انسولین است. این مثل یک بازی الاکلنگ است که در بچگی بازی می کردیم؛ مثلاٌ اگر گلوکاگون پایین بیاید انسولین بالا می رود و هنگامی که ما غذا نمی خوریم انسولین پایین می آید و گلوکاگون بالا می رود. این افزایش در گلوکاگون باعث تحریک روند اتوفاژی می شود. در واقع، روزه گرفتن (افزایش گلوکاگون) بیشترین تأثیر را در بروز اتوفاژی دارد. »
وی با بیان مطلب فوق گفت: سلول های بدن هرگاه با گرسنگی طولانی مدت مواجه شوند، اقدام به خودخواری پروتئین های خود برای جبران انرژی مورد نیاز می کنند و با همین مکانسیم پروتئین ها و اجزای تخریب شدۀ خود را از میان بر می دارند و از انرژی آن، سلول های جدید می سازند، مواد زائد را پاکسازی و باکتری ها و ویروس های مهاجم را از میان بر می دارند. نکته جالب این است که روزه گرفتن، بسیار مفید تر از تحریک اتوفاژی با کمک دارو یا هورمون تراپی است.
* حجت الاسلام محمدحسین فلاح زاده عضو دفتر استفتائات رهبر معظّم انقلاب و رئیس مرکز موضوع شناسی احکام فقهی نیز در این باره به تسنیم گفت: روزه سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند و افراد سالم به بهانه ترس و بدون احتمال عقلائی نمی توانند روزه نگیرند. منظور از احتمال عقلائی یعنی احتمالی که عقلای جامعه به آن اذعان کنند که تا به اینجا، عقلای دانش پزشکی چنین احتمالی را در افراد سالم مقبول ندانسته اند.
وی افزود: در افرادی که سن بالا و یا بیماری های زمینه ای دارند، احتمال ابتلا به کرونا وجود دارد که می توانند با مراجعه به پزشک متخصص از این امر اطمینان یابند. علاوه بر آن مؤمنان می توانند با کم کردن تردد و ماندن در منزل، احتمال ابتلای خود به این ویروس را تا حد قابل توجهی کاهش بدهند.