پایگاه اطلاع رسانی حوزه در راستای شناساندن مراکز علمی و پژوهشی حوزوی به مخاطبین خود بنا دارد که سلسله مصاحبه هایی با مدیران و مسئولین این پایگاه ها داشته باشد و حاصل این گفتگو را به مخاطبین خود ارائه دهد به همین مناسبت در اولین گفتگوی خود به محضر حجت الاسلام حبیب اللهی مدیر پایگاه اندیشوران رسیدیم و از کم و کیف این پایگاه پرسیدیم آنچه می خوانید بخش اول این گفتگوی صمیمانه است.

*از آنجا که سامانه اندیشوران از سایت های ارزشمند و پر بازدید مرکز تحقیقات کامپیوتری نور می باشد لذا حوزه نت در جهت معرفی این سایت تصمیم به مصاحبه ای هر چند کوتاه با مسئول بخش اندیشوران گرفت و حضرت عالی هم قبول زحمت فرمودید و ما را به حضور پذیرفتید جا دارد که در همین جا از حضرت عالی تشکر کنیم، بعنوان اولین سوال، بفرمایید که شروع کار اندیشوران از چه سالی آغاز شد و اساس و انگیزه تاسیس این سایت چه بود؟

بنده هم به سهم خود از دوستان حوزه نت که فرصتی در اختیار پایگاه اندیشوران قرار داده اند تشکر می کنم، پیشینه پایگاه اندیشوران به حوزه نت برمی گردد در سال 76 با شروع رسمی فعالیت حوزه نت یکی از بخش هایی که محل توجه قرار گرفت ایجاد صفحات شخصی محققان حوزه بود لذا تصمیم گرفته شد که محققان و اندیشمندان حوزه نیز در این پایگاه معرفی شوند، انگیزه این کار هم معرفی محققان و فرهیختگان حوزه علمیه به جامعه فارسی زبان بود با این هدف دوستان کار را در آن سال ها شروع کردند و در سال 79 -80 آمار مجموع محققان حوزه در پایگاه حوزه، به 500 نفر رسید.

* نحوه دریافت اطلاعات از محققین در آن زمان چگونه بود؟

از آنجایی که دربافت اطلاعات در آن ایام بصورت دستی انجام می شد لذا جمع آوری اطلاعات کار بسیار دشواری بود، در آن سال ها دوستان ما فرم هایی را تهیه کرده بودند، به منازل آنها یا مراکزی که فعالیت می کردند می رفتند و محققان این فرم ها را بصورت دستی و حتی تایپ نشده پر می کردند و باز این فرم ها طی یک فرآیند از محققین تحویل گرفته می شد. این فرم ها نوعا طولانی بود و حدود 20 نوع فرم بود که بعضی از آنها را هم باید به تفصیل می نوشتند. یک پروسه ی زمانی خیلی طولانی طی می شد تا این فرم ها به دست دوستان ما در پایگاه حوزه نت برسد. اطلاعات دریافتی در یک فاصله ی زمانی معینی تایپ می شد و بعضا محقق آن را بازبینی می کردند و بعد از آن روی سایت قرار می گرفت. در نهایت توانستیم 500 نفر را در پایگاه حوزه معرفی کنیم. با وضعیتی که پایگاه حوزه داشت و اقبالی که کاربران به این پایگاه داشتند و صفحات محققین را می دیدند، دوستان ما در آن سالها تصمیم گرفتند که اطلاعات این قسمت را افزایش داده و پایگاه مستقلی را با قابلیت ها و امکانات بروز راه اندازی کنند.

*مهمترین مشکل شما در این عرصه چه بود؟

یکی از مشکلاتی که آن سال ما با آن روبرو بودیم، این بود که دسترسی به محققان و گرفتن فعالیت های علمی و اطلاعات علمی از محققان کار بسیار دشواری بود. هر کدام از آنها مشغله ها ی خود را داشتند، و گرفتن اطلاعات از آنها کار دشواری بود. لذا تصمیم بر این شد که یک پایگاه خود روز آمد به طوری که هر کدام از محققین بتوانند از هر نقطه از ایران وارد سایت بشوند و اطلاعات و فعالیت های علمی خود را وارد سایت کنند. لذا تصمیم گرفته شد پایگاهی با سبک خود روز آمد راه اندازی کنند. لذا اولین جرقه طراحی آن در سال های 83 – 84 زده شد و در سال 85 پیاده سازی فنی آن شروع شد و در سال 86 بصورت آزمایشی مدتی فعالیت کرد و در سال 87 پایگاه اندیشوران بصورت رسمی فعالیت خود را در اینترنت با قابلیت ها و امکانات جدید آغاز کرد.

*اعضا این سایت از لحاظ کمی چه تعداد هستند؟

در حال حاضر 3320 نفر عضو رسمی سایت هستند و اجازه بدهید اشاره ای هم به آثار محققان که در سایت درج کرده اند داشته باشم. در پایگاه اندیشوران حدود 98 هزار اثر از نوع کتاب، مقاله، جزوه، آثا چند رسانه ای، آثار رایانه ای و مصاحبه ها ثبت شده است نکته قابل توجه این است که میانگین ثبت آثار هر محقق تا به امروز 29 اثر هست. یعنی هر محقق بطور متوسط در پایگاه اندیشوران 29 اثر را ثبت کرده است که این میانگین بسیار رقم قابل توجهی است و نشان می دهد که مجموعه ی محققان و اندیشوران این پایگاه، اهل قلم هستند و آثار متعددی دارند و گروهی از نخبگان علمی حوزه در این پایگاه گرد هم جمع شده اند.

*شما فرمودید که این سامانه برای فارسی زبانان هست، آیا این سایت به زبان های دیگری و برای اندیشمندان حوزه های حتی خارج از کشور ایران هم برنامه ای در نظر دارد یا صرفا محدود به اندیشوران ایران هستید؟

در طرح های میان مدتی که برای اندیشوران در نظر گرفتیم، فعلا زبان فارسی مدنظر ما بوده که اطلاعات محققان فارسی زبان را برای کاربران فارسی زبان عرضه می کنیم. ارائه ی مطالب محققان عربی زبان در طرح های بلند مدت ما قابل بررسی است فعلا در صدد راه اندازی زبان عربی نیستیم. ولی اگر امکانات اجازه بدهد و احساس نیاز شد این پروژه در اهداف بلند مدت ما قرار خواهد گرفت.

*در شناساندن این سامانه چقدر تلاش شده است؟ شاید بسیاری از اندیشمندانی که آثارشان را در این سامانه ثبت نکرده اند، ناشی از نشناختن یا شناسانده نشدن این مرکز باشد آیا در این زمینه کارهایی شده است؟

ما برای مراکز پژوهشی تبلیغ درخور و شایسته ای نداشتیم. اما با تبلیغات محدودی که در حد بضاعت خود داشتیم توانسته ایم حدود 3000 نفر جذب این پایگاه کنیم. البته ما در حد توان مان سمینارهایی را تشکیل دادیم و تصمیم گرفتیم برای معرفی پایگاه اندیشوران به مراکز پژوهشی و همینطور مراکز حوزوی، نشست هایی را در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تشکیل بدهیم و از محققان حوزه دعوت کنیم تا کسانی که شرایط عضویت در این پایگاه را دارند با پایگاه از نزدیک آشنا شوند.

*از تعداد جلسات و سمینارهای تشکیل شده بگویید؟ ویژگی های دو نشست اخیری که در سال جاری با اندیشمندان داشتید چه بود؟

حدود 10 جلسه در سال های قبل برگزار کردیم و هربار حدود 100 نفر از اساتید و محققان حوزه در این جلسات و نشست ها و سمینارها شرکت کرده و از نزدیک با فرآیند ورود اطلاعات آشنا شدند و در کافی نت یا کارگاه عملی، عملا با سایت کار کردند و آموزش دیدند و در سال 91، دو نشست و همایش با محققان و اساتید داشتیم؛ اما ویژگی این دو نشست اخیر این بود که تمامی حاضرین این دو نشست اساتید برجسته حوزه و در مقطع دکتری و سطح 4 حوزه بودند، استقبال خوبی شد و نتایج خوبی هم از این وضعیت و فرآیندی که تشکیل شد گرفتیم و در مجموع آثار و برکات این اجتماع راضی کننده بود چرا که آمار مراجعین سایت بعد از این نشست ها، فوق العاده زیاد شد بطوریکه سرور پایگاه دچار مشکل شد و در ساعاتی از شبانه روز پاسخگوی مراجعه کاربران نیست مشکل سرور پیدا کردیم و به این فکر افتادیم که یک سرور مستقل برای سایت اندیشوران تهیه کنیم و انشا الله در روزهای آینده یک سرورمستقل خواهیم داشت. این نشان می دهد این نشست ها بسیار در جذب مخاطبین تاثیر داشته و آمار سایت را بالا برده است.

*در مورد نحوه ی تعامل با کاربران فرمودید که در قدیم چطور بوده اما در بین این اندیشمندان هم تعاملاتی ایجاد کرده اید یا قصد دارید که ایجاد کنید؟

در حال حاضر، در نسخه کنونی پایگاه، تعامل بین اعضای اندیشوران بسیار ضعیف است البته ما بخش دوستان در سامانه ایجاد کردیم، که اعضای اندیشوران می توانند دوستان خود را در صفحه ی خود داشته باشند که می توانند از این طریق به صفحه ی دوستان منتقل شوند و گزینه ای هم با عنوان ارسال پیام به دوستان ایجاد شد. ولی انشاءالله امیدواریم در آینده با عنایتی که مسئولین مرکز به بحث اندیشوران خواهند داشت، به ما اجازه بدهند که به سمت تعاملی شدن اندیشوران پیش برویم.

* از برنامه هایی که در آینده به دنبال آن هستید بگویید؟

یکی از مهمترین کارهایی که در صدد آن هستیم و در آینده سایت اندیشوران به این سمت پیش می رود و از دغدغه ی اصلی ما هم هست و انشاءالله مسئولین مرکز مساعدت کنند و به ما اختیار عمل بیشتری بدهند، ما سعی داریم پایگاه اندیشوران را به سمت پایگاه " وب دویی " پیش ببریم و از امکانات "وب دو" استفاده کنیم. به عنوان مثال در حال حاضر ما ارتباط بین اعضا را نداریم اما در نظر داریم در محیط " وب دو " اولا: گروه های علمی کلام، فلسفه، تاریخ، قرآن، جامعه شناسی و... فعال شوند و همین محققینی که الان بصورت مستقل در سایت فعالیت دارند، گروه های تخصصی تشکیل بدهند. ثانیا این گروه های تخصصی کاملا با هم ارتباط داشته باشند، یعنی یک بحث علمی مطرح شود و اعضا در این بحث ها نظر بدهند، تضارب آرا و نقد آرا بشود، نظریات به چالش کشیده شود. ما این اهداف را داریم، و انشاءالله در آینده نه چندان دور و در نسخه بعدی پایگاه اندیشوران که ارتقاء محتوایی و فنی خواهیم داشت، قصد داریم این تعاملات را بیشتر کنیم. در حال حاضر گروه اساتید اخلاق راه اندازی شده است، ولی این گروه اساتید اخلاق، فقط تخصص اخلاقی بودنشان آنها را دور هم جمع کرده و هیچ ارتباط علمی دیگری با هم ندارند. ما در نظر داریم همین گروه اساتید اخلاق را در فضای اندیشوران بهم مرتبط کنیم. امیدوارم در آینده نه چندان دور به اهداف ترسیم شده محیط " وب 2 " برسیم.

*آیا در محیط وب و دنیای مجازی سایت های مشابهی مانند پایگاه اندیشوران فعالیت دارند؟

در مورد سایت های مشابه خارجی، سایت هایی به زبان های عربی و انگلیسی وجود دارد. اما در بین سایت های فارسی زبان می توان گفت تنها پایگاهی است که بسیار شباهت محتوایی و موضوعی با پایگاه اندیشوران دارد سایت وارثون است؛ البته یک تفاوت عمده دارد که تمام پایگاه ها، چه آنها که مستقلا در زمینه علما و مراجع کار می کنند و چه آنها که جزئی از سایت آنها در مورد محققان حوزوی هست، این است که پایگاه اندیشوران خود روزآمد است، یعنی تمام اطلاعات صفحات محققان حوزوی، توسط خود محققان بروز و ورود اطلاعات می شود و از این جهت پایگاه اندیشوران منحصر بفرد می باشد.

*از آثار و برکات اینگونه سایت ها در فضای مجازی بگویید؟

 الف) آشنایی مردم با توانمندی ها حوزه: در مورد آثار و برکات پایگاه اندیشوران می توان از جهات مختلفی بحث نمود اما به اختصار می توان گفت، یکی از آثار و برکات این پایگاه این است که قشرهای مختلف جامعه ما بخصوص جوانان، با ظرفیت ها و توانمندی های حوزه های علمیه و اساتید و محققان حوزه آشنا می شوند. قشرهای مختلف مردم، از روحانیون، فقط جنبه های مذهبی، منبر، وعظ و خطابه و پند و نصیحت و تدریس قرآن و مدیحه سرایی و.... دیده اند ولی پایگاه اندیشوران راهی است برای شناساندن جنبه های دیگر فعالیت ها و قابلیت های محققان حوزوی و در یک جمله، یکی از آثار و برکات راه اندازی پایگاه اندیشوران این است که مردم شناخت عمیق تری نسبت به محققان و نخبگان حوزه پیدا می کنند.

ب) پل ارتباطی بین محققان و مراکز علمی ودولتی: از دیگر آثار دیگر این پایگاه، این است که این پایگاه پل ارتباطی است با مراکز پژوهشی و مراکز علمی مثلا اگر مرکزی نیاز به محققین و متخصصین علوم اسلامی و علوم انسانی دارند، بهترین راه برای جذب و شناسایی ایشان، پایگاه اندیشوران است و از این طریق می توانند با محققین ارتباط برقرار کرده و آنها را جذب کنند. همچنین بسیاری از همایش ها، نشست های علمی ما در حوزه علوم اسلامی و علوم انسانی می تواند از طریق پایگاه اندیشوران محققینش را جذب کند و اداره کند اینها برخی از برکات این پایگاه می باشد البته جنبه های دیگری هم هست که به همین مقدار بسنده می کنیم.