نخستین شب جمعه از ماه پرفضیلت رجب را «لیلة الرّغائب» نامیده اند. رسول خدا (ص) من باب فضیلت و برکت ماه رجب در روایتی فرموده اند: « از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» نامیدند.» لیله به معنی شب و واژه «رغائب» جمع «رغیبه» به معنی چیزی که مورد رغبت و میل و همچنین به معنای بخشش و عطای زیاد است. پس «لیلةالرغائب» هم به عنوان شبی که توجه به آن زیاد است و هم به عنوان شبی که در آن بخشش و عطا فراوان است می تواند معنی شود و بر اساس روایاتی که درباره فضیلت و برکت این شب مطرح شده است هر دو معنا درست و صحیح تلقی می شود.

خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام والمسلمین «حسین وحیدپور» مدرس حوزه و کارشناس احکام در خصوص اعمال و فضایل لیله الرغائب گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می خوانید.

لیله الرغائب به چه معنایی است؟

اولین پنج شنبه ماه مبارک رجب را لیله الرغائب گویند. الرغائب به معنای رغبت ها است، شبی که انسان ها رغبت و میل به مناجات با پروردگار دارند، شب ریزش رحمت الهی است و انسان رغبت می کند تا با خدا حرف بزند، مناجات کند و با خدا ارتباط برقرار کند.

معنای لیله الرغائب آن گونه که معروف شده است، درست نیست. برخی لیله الرغائب را به آرزو و خواسته معنی کرده اند البته می توان این گونه هم عنوان کرد که بندگان خدا آرزوهایی دارند و به امید برآورده شدن آرزوها در لیله الرغائب خواسته های خود را از خدا مطرح می کنند البته باید به این موضوع توجه داشته باشیم که لیله الرغائب شبی است که آن قدر رحمت الهی سرازیر شده که انسان رغبت کرده و کیف می کند و میل دارد تا خواسته های خود را از خدا بخواهد. اگر با این رویکرد به موضوع بپردازیم، می توان خواسته و نیاز بنده را آرزو تعبیر کرد، آرزوهایی که امیدوار است از سوی خالق هستی برآورده شود.

چرا لیله الرغائب به شب آرزوها مشهور است؟

در کتاب اقبال سید ابن طاووس در خصوص اولین پنج شنبه ماه رجب مباحثی مطرح شده است و این کتاب که معتبر است و مرحوم مقدس قمی بسیاری از احوال را از کتاب اقبال ابن طاووس مطرح می کند در خصوص لیله الرغائب می نویسد از پیامبر اسلام نقل شده است که از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» نامیدند. اولین پنج شنبه ماه رجب که به لیله الرغائب مشهور است دارای یک سری اعمال است که به اقامه نمازی منتهی می شود.

چه اعمال و فضیلت هایی در لیله الرغائب توصیه شده است؟

اولین پنج شنبه ماه رجب را روزه می گیرند و بین نماز مغرب و عشا یک نماز دوازده رکعتی خوانده می شود. این نماز شامل شش نماز دو رکعتی است که در هر رکعت سوره حمد را خوانده و پس از آن سه بار سوره قدر خوانده می شود و دوازده بار سوره توحید. در واقع در این نماز 36 بار سوره قدر خوانده می شود. در رکعت دوم نیز پس از خواندن سوره حمد سوره قدر 12 بار سوره اخلاص خوانده می شود. پس از آنکه از نماز فارق شدیم، حدود 280 ذکر پس از پایان نماز لیله الرغائب باید بگوییم که شامل 70 بار صلوات می باشد یعنی ۷۰ بار باید بگوییم اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ].خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست. سپس به سجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ؛ پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح. آنگاه سر از سجده بر می داری و هفتاد مرتبه می گویی: رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ؛ پروردگارا! مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من می دانی بگذر، تو خدای برتر و بزرگتری. دوباره به سجده می روی و هفتاد مرتبه می گویی: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ؛ پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح سپس حاجت و آرزوی خود را طلب کنید تا به خواست و اراده خدا به آن برسید.

حضرت محمد (ص) درخصوص فضیلت نماز لیله الرغائب و عظمت ماه رجب چه روایاتی دارند؟

 پیامبر اکرم(ص) در فضیلت نماز لیله الرغائب فرموده اند: هر کسی که نماز را به جا بیاورد خداوند متعال شب اول قبرش ثواب و برکت این نماز را به زیباترین شکل ممکن و با روی درخشان و گشاده و با زبان فصیح به سوی او می فرستد و به آن فرد می گوید: ای حبیب من، بشارت بر تو باد که از هر شدت و سختی نجات یافتی.

میت سوال می کند تو که هستی؟ قسم به خدا که من زیباتر از تو صورتی ندیدم و شیرین تر از کلام تو کلامی نشنیده ام و خوشبو تر از تو بویی نبوئیده ام. آنگاه آن زیباروی جواب می دهد: من همان ثواب آن نمازی هستم که در شب لیله الرغائب به جا آوردی. امشب به پیش تو آمده ام تا حقی را که داشتی ادا کنم و با تنها نگذاشتن تو وحشت را از وجودت دور کنم و چنانچه در صور دمیده شود قیامت به پا می شود و من سایه بالای سر تو خواهم شد.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) همچنین در بیان بزرگی و عظمت ماه رجب چنین فرموده اند: پروردگار متعال فرشته ای به نام داعی در آسمان هفتم مقرر کرده است زمانی که ماه رجب فرا می رسد فرشته دعوت کننده هر شب تا به صبح می گوید:خوش به سعادت آن افرادی که مشغول خواندن ذکر الهی هستند و با شوق و ذوق به سوی درگاه الهی رغبت نشان می دهند و خدا می فرماید:من با کسی همنشین هستم که با من همنشینی کند و مطیع کسانی هستم که فرمانبردار من باشد کسی را می آمرزم که از من طلب بخشش کند این ماه رجب ماه من، بنده هم بنده من و رحمت هم از آن من است. هر کسی من را در این ماه فرا خواند پاسخ مثبتی به او خواهم داد و هر کسی از من حاجتی طلب کند به او عطا خواهم کرد و هر کسی از من هدایت و راهنمایی بخواهد هدایتش می کنم و من این ماه را اسباب ارتباط میان خود و بندگانم قرار داده ام پس هر کسی به آن چنگ بزند شکی نیست که به من خواهد رسید.

چگونه می توان از فضایل و برکات لیله الرغائب بهره گرفت؟

آنچه که در منابع دینی ما وجود دارد آن است که بنده با امید اعمال اش ر ا انجام دهد، ناامیدی و مایوس بودن از رحمت خدا یکی از گناهان بزرگ است و هر کس فکر می کند گناه انجام داده است می تواند در لیله الرغائب اعمال گفته شده را انجام دهد و توبه کند و بداند که خدا و توبه او را می پذیرد. در شرایط کرونا وجود مشکلات اقتصادی و ازدواج جوانان و بسیاری مسایل دیگر از یک طرف موظف هستیم وظیفه خود را انجام دهیم و در کنار آن نیز دعا کنیم چرا که دعا پشتوانه کار ما خواهد بود.