علم فقه در میان علوم اسلامی، از جایگاه و مقام والایی برخوردار است. این علم آسمانی، تداوم و رشد و بالندگی خود را مدیون فکر، اندیشه و تألیفات ارزنده عالمان فرزانه ای می داند که با تمام وجود در طول تاریخ به پاسداری و صیانت از مکتب حیات بخش اسلام همت گماشته و با کج روی ها و انحرافات مقابله نمودند و گوشه ای از کوشش های فکری و علمی آنان در کتاب ها و آثارشان تجلی یافته است.

بااین وجود، اجتهاد و فقاهت سنتی در عین حالی که میراث گران قدری برای فرهنگ و تمدن اسلامی بشمار می رود، اگر به سمت شیوه های نو و ابزارهای تازه استخراج و تبیین اندیشه ها و مبانی فقهی حرکت نکند، نمی تواند کارآمدی خود را برای جهان امروز حفظ نماید.

در این راستا، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور با در نظر گرفتن این مهم و بر اساس ضرورت و اهدافی که دارد، اقدام به تولید یا ارتقاء برنامه های فقهی نموده است، از جمله پروژه جامع فقه که نسخه سوم از این نرم افزار در سال 1399 در اختیار عموم علاقمندان به معارف اسلامی، قرار گرفت.

این کتابخانه دیجیتالی که با حجم بیش از 1600 عنوان کتاب (بیش از 2800 جلد) طراحی و عرضه گردیده، اطلاعات با ارزشی را در شش بخش ارائه می کند:

1. کتابخانه. در این بخش کاربر به مخزن کتب نرم افزار دسترسی خواهد داشت. کتابخانه دو سربرگ با عنوان های (مخزن) و (نمایش) در اختیار کاربر قرار می دهد. در سربرگ اول، علاوه بر مشاهده کتاب ها، می توان به دسته بندی های پیشرفته ای دسترسی داشته باشیم تا رسیدن به کتاب های مورد نظر را هر چه سریع تر سازد. دسته بندی کتاب ها بر اساس گرایش های فقهی، ادوار فقهی، ابواب فقهی، زبان، پدیدآور کتاب و قرن ایجاد شده است.

همچنین کاربر می تواند برای خود به هر تعداد که نیاز دارد، قفسه های شخصی ایجاد کند و کتاب های مورد نظرش را در آنها دسته بندی نماید.

با دو بار کلیک بر هر کتاب، امکان مطالعه متن کتاب در سربرگ (نمایش) فراهم خواهد شد. در این سربرگ علاوه بر مشاهده جلدها و فهرست مطالب هر جلد، می توانید متن کتاب را مطالعه نمایید.

2. جستجو. یکی از مهم ترین بخش های نرم افزار جامع فقه 3، بخش جستجو است که به صورت کلمه یا عبارت یا ترکیبی از کلمات و عبارت ها، به کاوش در متن کتب می پردازد و عبارت خواسته شده را در دریای منابع پیدا می کند. نکته مهم اینکه جستجوگر این برنامه کاملا لفظی است و امکان جستجوی معنایی و مفهومی را ندارد.

در سربرگ جستجو هم به دسته بندی های متنوع جهت رسیدن به کتاب های مورد نظر، دسترسی خواهید داشت. در حقیقت با انتخاب هر دسته، پاسخ ها را محدود به آن دسته خواهید کرد. همچنین با گزینه (امکانات) می توانید جستجو را به قسمت خاصی از متن کتاب ها، متمرکز کنید.

جستجوهای متنوع کلمه، عبارت یا ترکیبی از کلمات و عبارت ها، شما را قادر می سازد تا با اندک زمانی بتوانید متن انبوهی از کتاب ها را زیر و رو کرده و عبارت مورد درخواست را بیابید.

3. مشابه یابی. یکی از جدیدترین قابلیت های این نرم افزار امکان کشف عبارت های مشابه با عبارت تایپ شده توسط کاربر است! در حقیقت مشابه یابی به مانند جستجویی پیشرفته تر در اختیار کاربر قرار داده شده تا بهتر و دقیق تر بتواند متن کتاب ها را بکاود. قبلا این قابلیت تنها در احادیث نرم افزار جامع احادیث نور، عرضه شده بود.

4. قواعد. در این سربرگ، یکصد قاعده فقهی که در کتاب های این نرم افزار مورد بحث و استناد بوده، فهرست شده و در اختیار کاربران قرار گرفته است. در فهرست و روبروی هر قاعده، آمار استناد به آن در کتب فقهی آورده شده. همچنین با دو بار کلیک بر هر قاعده، متن کتاب های مرتبط با آن به کاربر ارائه خواهد شد.

5. آیات در کتب. استفاده و استناد به آیات قرآن کریم در مباحث فقهی از مهم ترین مباحث مورد رجوع برای فقهاء و فقه پژوهان است. به همین جهت در نرم افزار جامع فقه 3 بررسی آیات قرآن کریم در سربرگی مجزا آورده شده. در این سربرگ آیات به دو دسته تقسیم شده اند:

آیات الاحکام = یعنی آیاتی که در مباحث فقهی مورد استدلال و استناد قرار می گیرند.

آیات در کتب = یعنی آیاتی که در کتب فقهی ذکر شده اند، فارغ از آنکه مورد استدلال بوده اند یا خیر.

6. اصطلاحات فقهی. بیش از 15 هزار اصطلاح فقهی که در مباحث فقه، رایج بوده اند در این نرم افزار آورده شده. این فهرست از 13 کتاب اصطلاح نامه استخراج شده و با توضیحات هر اصطلاح در اختیار کاربر قرار گرفته است.

امید آنکه این کتابخانه دیجیتالی بتواند برای علاقمندان به رشته فقه و احکام، کمک کار باشد و به تولید علم و توسعه مرزهای دانش فقه کمک کند.