گروه سوادرسانه؛ محمدتقی خرسندی: «ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور ممنوع است. این را من به مسئولین هم گفته ام، الان هم به طور عمومی می گویم.» این شاید مهمترین جمله رهبر معظم انقلاب در سخنرانی تلویزیونی ۱۹ دی ماه ۱۳۹۹ بود. جمله ای که خیلی زود به سرخط خبری تمام رسانه های جهان تبدیل شد. شاید هیچکس انتظار نداشت فقط یک ماه پس از آغاز واکسیناسیون در آمریکا و انگلیس، آن هم با محصول شرکت دارویی مشهور «فایزر»، ایران قید ورود محصولات تولید شده در این دو کشور را بزند.

هرچند ایران، آن روزها سومین موج کرونا با حدود ۵۰۰ کشته در روز را پشت سر گذاشته بود ولی هنوز روزانه بیش از ۸۰ نفر از شهروندان جان خود را به خاطر این بیماری از دست می دادند. انعکاس رسانه ای گسترده اخبار مربوط به آغاز واکسیناسیون در کشورهای غربی هم مزید بر علت شده بود تا افکار عمومی ایرانیان به شدت خواهان تامین واکسن باشد. اما این دستور غیرمنتظره، آن هم از طریق رسانه های عمومی، شوک شدیدی را به جامعه وارد کرد. شاید حتی عده ای انتظار داشتند که اگر چنین تصمیمی هم وجود دارد، به طور مخفیانه به مسئولان ابلاغ شده و مخفیانه نیز به اجرا گذاشته شود، طوری که افکار عمومی، کسی را برای عدم تامین واکسن متهم نکند. اما ظاهرا رهبر انقلاب قصد داشتند کاملا صادقانه و شفاف مسئولیت این تصمیم را بر عهده بگیرند و چه بسا مانع هجمه علیه مسئولان اجرایی کشور شوند.

موج سواری ضدانقلاب روی مطالبه به حق مردم

پیامدهای این سخنرانی کاملا قابل پیش بینی بود. بهترین فرصت برای ضدانقلاب مهیا شده بود تا روی موج نگرانی مردم و مطالبه واکسن سوار شود. رسانه های ضدانقلاب، حالا می توانستند با خیال راحت قلب جمهوری اسلامی را نشانه بگیرند. بحران کرونا، فاجعه انسانی، کشتار دسته جمعی و... اصطلاحاتی بود که از آن روز به پای ثابت ادبیات این رسانه ها تبدیل شد. استراتژی جدید این بود: «همه کشته ها را به پای دستور ممنوعیت واردات واکسن بنویسید!»

لازمه پیاده سازی این استراتژی، مخفی کاری درباره ۳ موضوع مهم بود:

اول آن که دستور رهبری ربطی به اصل واردات واکسن نداشت و فقط مربوط به واکسن های تولید شده در داخل آمریکا و انگلیس بود؛ آن هم به خاطر بی اعتمادی به این کشورها و سوابق تیره آنان در فعالیت های غیرانسانی. وگرنه حتی واردات واکسن هایی با برند آمریکایی و انگلیسی که در کشورهای دیگری تولید شده باشند ممنوع نبود. ضمن آنکه کشورهایی همچون چین و روسیه، پیش از آمریکا و انگلیس واکسن هایی تولید کرده بودند که عملکرد قابل قبولی در مقابله با شیوع کرونا داشت. ایران می توانست از این واکسن ها هم استفاده کند.

دوم آن که اساسا به دلیل تحریم های ظالمانه آمریکا واردات واکسن (مثل بسیاری از داروها) برای ایران تقریبا به یک امر ناممکن تبدیل شده بود.

سوم و در نهایت اینکه بسیاری از کشورها به دلیل درگیری با کرونا، اصلا حاضر به فروش واکسن به سایر کشورها و از جمله ایران نبودند.

این ۳ نکته چیزی نبود که از چشم رسانه ها و کارشناسان دور بماند اما اطلاع مردم از آنها، می توانست تمام نقشه ها را نقش بر آب کند.

بازوی مکمل این مخفی کاری، یک دوگانه سازی بود: دوگانه واردات و تولید واکسن. رسانه های ضدانقلاب باید به مردم القا می کردند که واردات واکسن، قربانی تولید واکسن ایرانی شده است. چراکه تولید واکسن ایرانی، خطر جدی بر سر راه ایجاد نارضایتی در بین مردم محسوب می شد.

دستور کار اول: واردات ممنوع!

اولین دستورکار ضدانقلاب این بود که به مردم القا کند واردات هر نوع واکسنی به دستور رهبری ممنوع شده است. این ادعا را نمی شد از صحبت های رهبری استخراج کرد. چراکه ایشان در همان سخنرانی، بلافاصله پس از اعلام ممنوعیت ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور، گفته بودند: «البتّه از جاهای دیگر اگر بخواهند واکسن تهیّه کنند -که جای مطمئنّی باشد- هیچ اشکالی ندارد» این موضوع به قدری صراحت داشت که هیچ کارشناس مستقلی نمی توانست آن را زیر سوال ببرد. مثلا کواکس در پاسخ به سوال جهت دار بی بی سی فارسی که پرسیده بود «آیا این تصمیم رهبر ایران باعث به خطر افتادن جان شهروندان خواهد شد»، پاسخ داده بود که با توجه به شرایط مختلف کشورها، انواع مختلفی از واکسن های موجود را در نظرمی گیرد. پاسخی که به روشنی نشان می داد امکان تامین واکسن خارجی برای ایران مهیاست.

اجازه صریح رهبرمعظم انقلاب برای واردات واکسن، امکان دروغگویی صریح را از رسانه های ضدانقلاب گرفت

لذا رسانه های ضدانقلاب دست به واژه سازی زدند. آنها در گفتگو با میهمانان برنامه و یا در تولیدات غیرخبری خود، مدام کلمه «ممنوعیت ورود واکسن خارجی» را تکرار می کردند تا مردم کلام صریح رهبری را فراموش کنند و این ادعا در ذهن ها ثبت شود که «واردات هر نوع واکسنی ممنوع شده است».

اما این ادعا با واقعیت های بیرونی هم در تناقض بود. ایران تا پایان سال ۹۹ حدود ۷۰۰ هزار دوز واکسن را طی ۵ مرحله از روسیه و چین و هند به کشور وارد کرد. هرچند این تعداد واکسن به هیچ وجه پاسخگوی نیاز کشور نبود اما مشخص می کرد که هیچ منعی برای واردات واکسن وجود ندارد.

البته واردات ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکای تولید کره جنوبی در ۱۶ فروردین ۱۴۰۰ ادعای رسانه های ضدانقلاب درباره ممنوعیت واردات واکسن های با برند آمریکایی و انگلیسی را هم زیر سوال برد. اتفاقی که در ۲۶ اردیبهشت و با ورود حدود ۱.۵ میلیون دوز واکسن آسترازنکای تولید ایتالیا نیز تکرار شد.

واردات واکسن های کرونای آمریکایی و انگلیسی که در کشور دیگری تولیده شده اند، هیچ گاه ممنوع نبوده است

دستور کار دوم: واکسن تحریم نیست!

ادعای دیگری که در دستور کار رسانه های ضدانقلاب قرار داشت، عدم تحریم واکسن از سوی آمریکا بود. این ادعا البته پیش از آن نیز بارها تکرار شده بود اما در عمل، ایران هم در تهیه اقلام دارویی و هم در جابجایی پول آن تحت تحریم آمریکا قرار داشت. با شروع بحران جهانی کرونا، این مشکل تشدید شد. تا مدت ها هیچ کشوری جرات فروش ماسک به ایران را هم نداشت چه رسد به واکسن.

با ایجاد برنامه بین المللی «کواکس» و عضویت ایران در آن، انتظار می رفت که حداقل در موضوع بشردوستانه کنترل پاندمی کرونا، این تحریم های ظالمانه کنار گذاشته شود. در ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ (۳ روز قبل از سخنرانی رهبر انقلاب) ایران تعداد ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن را از کواکس پیش خرید کرده و مبلغ آن را پرداخت کرده بود. قرار بود ۳.۲ میلیون دوز از این قرارداد تا قبل از پایان سال تحویل ایران شود. اما تحریم های آمریکایی مانع آن شد. پس از پیگیری های مکرر ایران، فقط ۷۰۰ هزار دوز واکسن، آن هم در ۱۶ فروردین تحویل ایران شد. محموله بعدی ۴۰ روز بعد رسید، آن هم فقط ۱.۵ میلیون دوز.

کواکس که مدعی عدم تحریم واکسن کرونا بود هم نتوانست واکسن چندانی به ایران بفرستد

در شرایطی که کواکس نتوانسته بود تحریم آمریکا را دور بزند، عجیب نیست بدانیم که هند هم قرارداد فروش چندمیلیون دوز واکسن را به ۵۰۰ هزار دوز کاهش داد و پس از آنکه پول آن را دریافت کرد، فقط به یک چهارم تعهدش عمل کرد و مابقی واکسن ها را به ایران نفرستاد.

وضعیت در چین هم بهتر نبود. آنها نیز قراردادشان را به ۲ میلیون دوز کاهش دادند که فقط ۲۵۰ هزار دوز آن تا قبل از عید به ایران رسید. البته چین بعدها واکسن های بسیار بیشتری را دور از چشم تحریم های آمریکا به ایران رساند.

وضعیت ترکیه از این هم بدتر بود و ۵ میلیون دوز واکسن آنفولانزا که قرار بود از آن کشور وارد شود، به دستور آمریکایی ها متوقف شد.

دستور کار سوم: واکسن بخرید!

رسانه های ضدانقلاب البته فقط ادعای تحریم نبودن واکسن را نداشتند. آنها مدام تکرار می کردند که ایران به دلیل دستور رهبری، اجازه خرید واکسن از آمریکا را ندارد. اما واقعیت ماجرا چه بود؟

جورج ترامپ در ۱۸ آذر ۱۳۹۹ (یک ماه پیش از سخنرانی رهبری و یک هفته پیش از شروع واکسیناسیون در آمریکا) صدور واکسن از آمریکا را تا زمان واکسیناسیون مردم این کشور ممنوع کرده بود. طبق برآوردها، آمریکا حداقل ۶۰۰ میلیون دوز واکسن نیاز داشت که شرکت فایزر تا پایان سال ۹۹ توان تامین فقط ۱۰۰ میلیون دوز آن را داشت.

دولت آمریکا ماه ها اجازه صادرات واکسن را به تولیدکنندگان خود نمی داد

تغییر رئیس جمهور آمریکا در ۱ بهمن هم شرایط را عوض نکرد. بایدن هم سیاست ممنوعیت صادرات واکسن را ادامه داد و حتی اعلام کرد به متحدان نزدیک خودش (مثل کانادا) هم واکسن نمی دهد.

وضعیت در سایر کشورهای تولیدکننده واکسن (مثل انگلیس و هند و...) هم تفاوت چندانی نداشت. برخلاف ایران، دنیا در پیک کرونا به سر می برد و تمام کشورها ترجیح می دادند ابتدا مردم خودشان را واکسینه کنند. اما در استراتژی رسانه های بیگانه، این موضوع باید از مردم ایران مخفی می ماند و مدام فریاد زده می شد که: واکسن بخرید!

بایدن و ترامپ، حتی واکسن فروخته شده را به متحدان خود تحویل ندادند

دستور کار چهارم: واکسن ایرانی، مانع واردات است!

اما آخرین برنامه رسانه های ضدانقلاب، دوگانه سازی میان تولید و واردات واکسن بود. آنها این پیام را به مخاطبان القا می کردند که ایران به بهانه تولید واکسن، مانع واردات شده تا سود کلانی را به جیب شرکت هایی خاص روانه کند. اهمیت این ادعا در آن بود که اگر ایران به تولید واکسن می رسید، احتمالا تحریم های آمریکا را تا حد زیادی بی اثر می کرد و مانع ایجاد نارضایتی عمومی در میان مردم می شد.

به این ترتیب بود که اعتمادزدایی از واکسن ایرانی در دستور کار قرار گرفت و تمام کشته های کرونا (فارغ از همه مشکلات موجود) به تاخیر در تولید واکسن داخلی ربط داده شد. البته دستور کار اصلی فراموش نشده بود: هجمه به رهبری. پس تلاش برای تولید واکسن ایرانی، مدام به رهبری نسبت داده می شد؛ البته در کنار ادعای دستور ممنوعیت واردات.

این ادعای آخر، اما چندان هم بی راه نبود. رهبر انقلاب از همان ابتدای شیوع کرونا و در اردیبهشت ۱۳۹۹، مکررا توصیه کرده بودند که دانشمندان ایرانی برای تولید واکسن و داروی کرونا تلاش کنند. در زمان سخنرانی معروف ۱۹ دی نیز که واکسن ایرانی در مراحل اولیه آزمایش خود بود، ایشان مجددا تاکید کردند: «واکسنی که برای کرونا آماده شد مایه افتخار است؛ این را انکار نکنند.»

حمایت های ایشان به این سخنرانی ها محدود نشد و ایشان با تزریق واکسن ایرانی در ۴ تیر ۱۴۰۰ وارد عرضه حمایت عملی از دانشمندان کشورمان شدند؛ اتفاقی که اصلا به مذاق ضدانقلاب خوش نیامد.

برکت ایرانی برای واکسن خارجی!

اما نتایج این اصرار رهبری بر تولید واکسن (همزمان با واردات آن) اثر خودش را 5 ماه بعد نشان داد، وقتی که واکسن برکت تمام مراحل تست خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و در ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ مجوز تزریق گرفت. حالا ایران در کنار ۵ کشور دارای تکنولوژی تولید واکسن قرار گرفته بود.

فقط ۳ روز از صدور این مجوز گذشته بود که آمریکا مجبور شد رسما اعلام کند که تحریم ایران برای واردات واکسن را لغو کرده است. این اقدام آمریکا مهر تاییدی بود بر تحریم دارویی ایران در تمام ۱۶ ماه شیوع کرونا و پیش از آن. و همزمان سندی بود بر جنایت آمریکا که منجر به مرگ حداقل ۸۲ هزار نفر از هم وطنان مان بر اثر کرونا تا آن روز شده بود.

۳ روز پس از صدور مجوز تزریق به واکسن کرونای ایرانی، آمریکا مجبور به لغو تحریم واکسن شد

برکت، نه تنها خودش به مقابله با کرونا رفت، بلکه مسیر واردات واکسن را هم هموار کرد. در حالی که تا پیش از تایید واکسن ایرانی طی ۶ ماه کمتر از ۶ میلیون دوز واکسن امکان ورود به کشور را یافته بود، در ۲ ماه پس از آن حدود ۱۸ میلیون دوز واکسن وارد کشور شد. چرا که با برداشته شدن تحریم، شرکت های تولیدکننده واکسن نیز برای فروش محصول خود به رقابت با یکدیگر افتادند. حالا خرید ۳۰ میلیون دز واکسن دیگر نیز قطعی شده و میلیون ها دز دیگر در صف خرید قرار دارد.

امروز می توان به دوراندیشی رهبر معظم انقلاب برای اصرار بر تولید واکسن داخلی در کنار واردات آن پی برد. سخنان ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ آیت الله العظمی خامنه ای را می توان مکمل و یا بخش مخفی سخنرانی ایشان در ۱۹ دی ماه ۱۳۹۹ دانست: «خوشبختانه در داخل، تولید واکسن انجام گرفت و تولید داخلی به نحوی موجب شد که واردات خارجی هم آسان تر بشود.» البته اصل دستور رهبری هنوز هیچ تغییری نکرده است: «هم برای واردات، هم برای تولید داخلی، باید تلاش مضاعف بشود و بتوانند واکسن کرونا را هر جور که ممکن است، برای همه مردم برسانند.»