سعدی یک شاعر برجسته به نام بود که تا به امروز از اشعار وی در مدارس و دانشگاه ها استفاده می شود. بسیاری از افراد به کتاب های وی علاقه وافری دارند و همیشه یک گلستان و بوستان در کتابخانه خود قرار دادند. او را پادشاه ملک سخن دانند که بر مسند نثر و نظم نشسته و تعظیم واژگان بر آستان قلم و بیانش، همیشگی و جاودانه بود.

سعدی شیرازی ابومحمد مصلح الدین شیرازی، شاعر بزرگ ایرانی در همه دوران، در قرن ۱۳ میلادی و ۷ هجری قمری در شیراز متولد شد. او یکی از تأثیرگذارترین شاعران فارسی در قرون وسطی است که به دلیل هنرمندی در بیان عمیق ترین افکار اخلاقی و اجتماعی با ساده ترین کلمات برای همه سنین مورد ستایش قرار گرفته است. وی به عنوان “استاد گفتار” در بین دانشمندان فارسی زبان و یکی از بهترین شاعران ادبیات کلاسیک فارسی شناخته شده است. دو شاهکار ادبی برجسته او گلستان و بوستان است. تاریخ دقیق تولد وی مشخص نیست.

از بیوگرافی سعدی اطلاعات موثقی در دسترس نیست و قدیمی ترین منابع نیز، اطلاعات را از آثار خود او اقتباس کرده اند. برخی از اهل ادب معتقدند او در آثارش برای تاثیر بیشتر کلام آن ها را مبالغه کرده است.

ابومحمد مصلِح الدین بن عبدالله نامور به سعدی شیرازی و مشرف الدین شاعر و نویسنده توانمند ایرانی در سال های اول سده هفتم هجری یعنی در سال ۶۰۶ هجری قمری در خانواده ای سرشناس و دیندار، دیده به جهان گشود. پدرش از کارکنان دربار اتابک و شاه سعد بن زنگی بود. برخی بر این باورند این شاعر به عنوان حق شناسی، تخلص سعدی را برای خود برگزیده است. پدر او علاوه بر خدمت به دربار، به علوم دینی نیز اشتغال داشت و بزرگترین مشوق سعدی برای یادگیری علم و دین بود. سعدی به کمک پدر، به اطلاعات گسترده ای در زمینه تاریخ و ادبیات دست یافت.

زمان تولد این شاعر، حکمران شیراز سومین پادشاه حکومت اتابکان بود. همانطور که قدرت سلجوقیان روز به روز در حکمرانی کشور ضعیف تر می شد، سلسله های محلی به وجود می آمدند و حکمرانی می کردند. اتابکان علاوه بر شیراز، در دمشق، موصل، حلب، بین النهرین و آذربایجان نیز قدرتی داشتند.

بی نظمی های زیادی در حکومت در زمان سعدی دیده می شود؛ اما با تمام این بی نظمی ها، او از کوچک ترین حوادث درس می گرفت و آن ها را از چشم نمی انداخت. پدر سعدی در ۱۲ سالگی او از دنیا رفت و جد مادری، مسعود بن مصلح، سرپرستی او را بر عهده گرفت.

پس از اینکه این شاعر مقدمات علوم شرعی و ادب را در شیراز فرا گرفت، در نوجوانی تحت نظر اتابک به بغداد رفت و وارد مدرسه نظامیه شد. این مدرسه به صورت تخصصی افراد را در زمینه فقه و فلسفه پرورش می داد. استادان بزرگ همچون سهروردی در این مدرسه، سعدی را پرورش دادند.

سعدی

سعدی شاعر سفر

بعد از به پایان رساندن دوره آموزش، استاد سخن عزم سفر کرد. سعدی برای کسب علم و دانش و تجربه به سمت حجاز، شام و سوریه حرکت کرد. از آنجا راه خانه خدا را در پیش گرفت. در این بین، ازدواج را تجربه کرد و حاصل این ازدواج فرزندی بود که موجب انس و الفت این شاعر شد. اما پس از چندی بدون دلیل فرزند خود را از دست داد و برای تحمل این درد و رنج دوباره عزم سفر کرد.

سعدی به شهر های مختلفی در تمام نقاط دنیا پا گذاشت و در این شهرها به تدریس و موعظه مشغول شد.

برخی از صاحب نظران نیز سفر او به هندوستان و چند نقطه دیگر از دنیا را هم تایید کرده اند و احتمال می دهند این سفرها تقریبا ۳۰ سال به طول انجامیده باشد. با این حال مدت زمان سفرها و نقاطی که سعدی به آنجا سفر کرده، هنوز محل بحث و شک است.

در نهایت بعد از گذشت سال ها و کسب کوهی از تجارب، شاعر گرانمایه به وطن و شهر خود شیراز بر می گردد. در زمان بازگشت او به شیراز، ابوبکر بن سعد، پادشاه اتابکی در شیراز حکمرانی می کرد. و به اعتقاد عده ای این شاعر تخلص سعدی را از نام این پادشاه گرفته است.

بعد از بازگشت به شیراز، این شاعر شروع به نوشتن و گردآوری آثار خود کرد. اولین اثر مکتوب او، یعنی بوستان در سال ۶۵۵ هجری قمری نوشته شد و آن را به پادشاه وقت، ابوبکر بن سعد زنگی تقدیم کرد.

برخی او را شاعر دربار می نامند، با این حال برخی دیگر اعتقاد دارند سعدی به دلیل روابط حسنه ای که با ابوبکر بن سعد داشت به دربار رفت و آمد می کرد و به تدوین و تصنیف اشعار خود مشغول بود.

پس از بازگشت این شاعر به شیراز، کتاب بوستان اولین اثری بود که نگارش آن را در سال ۶۵۵ هجری قمری به پایان رساند. کتاب گلستان این شاعر بزرگ، یک سال بعد از نگارش بوستان، در سال ۶۵۶ هجری قمری تدوین شد. سعدی این کتاب را در مدت زمان کوتاهی به پایان رساند.

دیباچه (منسوب به سعدی)، مجالس پنج گانه، نصیحت الملوک، سؤال صاحب دیوان، رساله عقل و عشق، تقریرات ثلاثه، گلستان، سعدی نامه (بوستان)، قصاید عربی، قصاید فارسی، مراثی، ملمعات و ترجیعات، طیبات، خواتیم، غزلیات قدیم، صاحبیه، مقطعات، رباعیات، مفردات، غزلیات و خبیثات آثار برجای مانده از این نابغه بی نظیر است.