از مشهورات روایی است که دهۀ اول ذی الحجه جایگاه ویژه ای نزد خداوند دارد، به طوری که این دهه را دهۀ تزکیه نامیده اند. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود «مَا مِنْ أَیامٍ أَزکَی عِندَ الله تعالی وَ لاَ أعظَمَ أجراً مِن [فی ] خَیرٍ مِنْ عَشْرَ اْلأضْحَی»؛ یعنی هیچ روزی نزد خداوند متعال پاکیزه تر و پر اجرتر از 10 روز اضحی نیست. از این جهت، ائمه علیهم السلام نسبت به پاسداشت این 10 روز تلاش فراوان داشتند و شیعیان خویش را دعوت به انجام اعمال و آداب خاصِ این ایام می کردند.

1. نماز

از جمله آداب دهۀ اول ذی الحجه دو رکعت نمازی است که بین دو نماز مغرب و عشاء خوانده می شود؛ به این صورت که در هر رکعت آن سوره «فاتحة الکتاب» و «اخلاص» خوانده و بعد این آیه قرائت شود «وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسی لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین. » امام صادق علیه السلام می فرماید: پدرم به من فرمود: پسرم، در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن (اقبال، صفحه 317)

2. روزه

روزه داری از جمله مستحبات مهم این دهه است، به ویژه روز اول ماه که اهل بیت علیهم السلام آن را معادل با ثواب هشتاد ماه روزه داری (به اندازۀ عمر انسان) بر شمرده اند؛ امام کاظم علیه السلام دربارۀ فضیلت روز اول ماه رمضان می فرماید «مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ کتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ ثَمَانِینَ شَهْراً.» یعنی هرکه در روز اول ذی الحجه روزه بگیرد، خداوند ثواب هشتاد ماه روزه را برای او درج می کند.

از جمع بندی آنچه درباره ماه ذی الحجه مطرح شده، در می یابیم که خداوند این ماه را فرصتی جهت تزکیه برای ورود به حریم خود و اهل بیت علیهم السلام قرار داده است؛ پیوستگی دهۀ اول ذی الحجه به عنوان دهۀ «تزکیه» با عید غدیر یا عید ولایت دلیلی بر این مطلب است. اگر غیر از این منظر باشد، تفاوتی بین عمل شیعه با سایر مذاهب اسلامی از جهت کیفیت و جنس عمل نیست.