در امر به معروف باید ارتباط شکل بگیرد

دکتر احد فرامرز قراملکی، رئیس بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، نیز در این رونمایی ضمن گرامیداشت مرحوم آیت الله ری شهری، عنوان کرد: امر به معروف و نهی منکر از مباحثی است که هم سخن های بسیاری از آن گفته شده است و هم سخن های بسیاری درباره آن وجود دارد که گفته نشده است.

وی ادامه داد: در عمل بیشتر به سمت نهی از منکر و در پژوهش به سمت امر به معروف هستیم؛ یعنی حجم پژوهش های امر به معروف بیشتر از نهی از منکرات است در حالی که در جامعه بیشتر درگیر نهی از منکر هستیم.

وی بیان کرد: این کتاب رخنه معرفتی مهمی را رصد کرد و با توانمندی، هوشمندی و بهره گیری از معارف اهل بیت (علیهم السلام) آن را پر کرد و نشان داد چه کارهایی باید در این زمینه انجام شود.

رئیس بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی بیان کرد: از محاسن کتاب «مشق ارشاد» این است که نویسنده احساس کرده باید با روانشناسی نفوذ آشنا شود و بداند اگر امر به معروف با رویکرد روانشناسی نفوذ همراه باشد اثر بخشی بیشتری دارد.

وی اظهار کرد: اگر امر به معروف با رویکرد ارتباط شناختی باشد تأثیر بیشتری دارد؛ زیرا امر به معروف و نهی از منکر یک نوع ارتباط است، البته مراد از ارتباط، رابطه نیست؛ زیرا ارتباط با رابطه متفاوت است.

دکتر قراملکی افزود: ارتباط ها به چند دسته یک سویه، دو سویه، تعاملی و واکنشی تقسیم می شوند و گاهی ارتباط ها به جای انتقال پیام امر به معروف و باز داشتن از منکر خودشان اجتناب از منکر را مهیا می سازند و امیدوارم این نگاه تحولی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر از گفتمان انتقال پیام به گفتمان ایجاد فعل حسن و اجتناب از فعل سیئ رخ بدهد.

وی با اشاره به اینکه بین اقدام و شیوه اقدام تمایز وجود دارد و این کتاب در تمایز موفق بوده است، بیان کرد: تفاوت بین اقدام و شیوه اقدام در آیات قرآن کریم نیز وجود دارد، برای مثال صدقه امر خیری دانسته شده است اما اگر با منت و آزار همراه باشد، ابطال می شود، در امر و به معروف و نهی از منکر نیز نباید به گونه ای باشد که به لجبازی منتهی شود.

دکتر قراملکی اضافه کرد: کتاب مشق ارشاد با دو کتاب «پند بیهوده» و «آیین کشور داری» در یک دوره نزدیک به هم منتشر شدند که اگر این سه کتاب به خوبی خوانده می شد هزینه های اتفاقات اخیر را متحمل نمی شدیم.

وی یادآور شد: در امر به معروف و نهی از منکر زوج های متشابه ای مانند صراحت و وقاحت وجود دارد که یکی شایسته و یکی ناشایسته است و در مسیر امر به معروف همیشه رهزنی می کنند که نشان می دهد مجموع تحقیقات فراوانی در حوزه امر به معروف پیش رو داریم.

امر به معروف و نهی از منکر مظلوم است

حجت الاسلام مهدی شریعت تبار مدیر گروه فقه بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، ضمن تشکر از بنیاد پژوهشگاه آستان قدس رضوی و پژوهشگاه قرآن و حدیث عنوان کرد: امروز از کار بزرگ و سترگی رونمایی شد که ان شاالله به دست صاحبان فکر، اندیشه و اثر گذران جامعه برسد و مورد استفاده قرار بگیرد.

وی ادامه داد: این کتاب به موضوعی پرداخته است که در عرصه های مختلف مانند ابواب فقهی، کلام، اخلاق، سیاست، اجتماع و... جایگاه ویژه ای دارد و در آیات و روایات متعدد به این امر مهم تأکید شده است و امام حسین (علیه السلام) نیز فرمودند که اگر این فریضه به درستی عملیاتی شود به برکت این فریضه همه فرایض استقامت پیدا می کنند همچنین شرع مقدس نیز به خاطر آثاری که این فریضه در جامعه می گذارد تأکید کرده است.

حجت الاسلام شریعت تبار با اشاره به اینکه این کتاب به موضوعی پرداخته است که اگر چه زیاد به آن پرداخته شده است اما همچنان مظلوم و غریب است و به خوبی به حق آن پرداخته نشده است، گفت: این کتاب با دو رویکرد متقاعد کردن و اثر گذاری است.

وی ادامه داد: اگر می خواهیم این فریضه اثر گذار و متقاعد کننده باشد و آثار زیان باری که غفلت از آن دارد از جامعه رخت بربندد و خیرات آن به جامعه سرازیر شود همه کسانی که متصدی این امر هستند هم باید خصوصیات و ویژگی های این کار را داشته باشند و هم شیوه ها و روش های این فریضه را فرا بگیرند.

ارتباط بین حکمرانی و علوم انسانی باید تقویت شود

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در این رونمایی با بیان اینکه در رابطه با مفاهیم دینی مثل امر به معروف، صبر، گذشت و.. می توان سه رویکرد داشته باشیم، عنوان کرد: رویکرد سکولاریستی کاری به مفاهیم دینی ندارد و سعی می کند مشکلات انسان از پیش خودش حل کند اما رویکرد دوم اعتقاد دارد که سعادت انسان در مفاهیم دینی است و صرف اینکه به این مفاهیم اعتقاد داشته باشیم و عمل کنیم، کافی است و کار بیشتری لازم نیست.

وی ادامه داد: رویکرد سوم این است وقتی جامعه پیچیده می شود مفاهیم هم پیچیده می شود و نیاز به کار پژوهشی دارد و اگر بخواهیم امر به معروف را اجرا کنیم نیاز به کار کارشناسی داریم؛ این نظریه بیان می کند برای اینکه جامعه امروزی مفاهیم دینی را درک کند باید تبدیل به زبان همین نسل شود.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار اضافه کرد: برخی تصور می کنند که حکومت اسلامی نیز مثل سایر حکومت ها فقط باید نظم ایجاد کند و وظیفه ندارد انسان ها را به بهشت ببرد در حالی که حکومت اسلامی وظیفه دارد مفاهیم دینی را درعرصه عمل به اجرا در بیاورد.

وی بیان کرد: یکی از مشکلات اساسی کشور این است که ارتباط بین حکمرانی و علوم انسانی یا به تعبیر عام تر مراکز علمی و پژوهشی وجود ندارد و یا ضعیف است.

وی ادامه داد: اگر نتوانیم علوم انسانی را بر اساس مبانی دینی شکل بدهیم نمی توانیم زیر بنای تمدن اسلامی را ایجاد کنیم و فقط یک انقلاب سیاسی کردیم در حالی که باید انقلاب فرهنگی داشته باشیم البته مشکل دیگر این است که ارتباط مراکز پژوهشی هم با یکدیگر ضعیف است.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار با بیان اینکه پسندیده است که فصلی با عنوان ارشاد شونده به این کتاب اضافه شود، اضافه کرد: این کتاب باید عمومی سازی و اجرایی شود و به شکل برنامه های عملیاتی در بیاید و کارگاه های آموزشی برای گروه هایی که درگیر امر به معروف هستند برگزار شود و اگر خودشان هم حساس نیاز نمی کنند باید به آنها تفهیم شود که دچار جهل مرکب هستند و تصور می کنند که نیاز ندارند.

مشق ارشاد باید قبل از گشت ارشاد باشد

حجت الاسلام و المسلمین دکتر عباس پسندیده، رئیس پژوهشکده اخلاق و روانسناسی نیز با اشاره به اینکه معتقد هستیم که مشق ارشاد باید قبل از گشت ارشاد باشد، عنوان کرد: بیشتر رویکردی که به امر و معروف بوده است رویکردفقهی بوده است که همین نگاه تک بعدی یکی از آسیب هایی بوده که مشکلاتی ایجاد کرده است.

وی ادامه داد: در پژوهشگاه قرآن و حدیث دو هدف تئوریزه کردن معارف اسلامی و عمومی سازی و انتقال آن به مردم دنبال می شود.