وضعیت کنونی ترویج نماز از نظر کمی و کیفی را چطور ارزیابی می کنید و این وضعیت ناشی از چه عواملی است؟

نماز همیشه هویت پراهمیت خود را دارد حتی اگر هزاران سال دیگر بگذرد؛ بنابراین وقتی درباره غفلت از نماز صحبت می کنیم باید بگوییم که ما از خودمان غافل شده ایم و چون از خودمان غافل شده ایم، نسبت به نماز و نسبت به مسجد و نسبت به نماز جماعت در مساجد غافل مانده ایم

رونق نماز به ویژه نماز صبح در مساجد حداقل نسبت به ۵ -۶ سال پیش بیشتر شده است برای مثال حدود ۱۰ سال است که نماز صبح در این مسجد اقامه می شود؛ ضمن اینکه نسبت به دوره قبل از انقلاب عموما مساجد از رونق بیشتری برخوردار هستند. نکته دیگر این است که ادارات ما نیز دارای نمازخانه و بعضا مسجد شده اند و کارمندانی که پیش از این برای اقامه نماز در مساجد محلات حضور پیدا می کردند الان در نمازخانه ها و یا مساجد دستگاه ها و ادارات نماز را به جماعت اقامه می کنند.

نکته دیگر آنکه تعداد مساجدی که پس از پیروزی انقلاب ساخته شده اند، بسیار است و همین ها موجب شده تعداد جمعیتی که در یک مسجد حضور دارند، به نظر کم باشد البته در مجموع نیز می توان این حقیقت را پذیرفت که میزان حضور نسل جوان در مساجد کم شده است.

یکی از محورهای بیست و نهمین اجلاس سراسری نماز، عمق بخشی به نماز است، وضعیت کشور را در این زمینه چگونه ارزیابی می کنید؟

ما باید برای افزایش کیفیت نماز تلاش کنیم به گونه ای که نماز و به تعبیر درست تر نمازگزاران ما در محیط پیرامون خود اثرگذار باشند. شاید یکی از دلایلی که میزان حضور نسل جوان در مساجد کم شده است، همین کاهش کیفیت نماز است. حضور نوجوانان و جوانان در برخی از مساجد کمرنگ شده است همچنان که حضور نسل جوان در نماز جمعه هم کم شده است. وقتی تصاویر مربوط به نماز جمعه در دهه های ۶۰ و ۷۰ مشاهده و با الان مقایسه می کنیم، می بینیم که حضور جوانان در آن کمتر شده است.

وقتی از افزایش کیفیت نماز صحبت می کنیم ابتدا باید این اتفاق در خانواده ها و مدارس بیفتد. متاسفانه اقامه نماز در مدارس اغلب به صورت تکلیفی شده است به این صورت که گاهی اوقات دانش آموزان به ما می گویند مدیریت مدرسه از ما می خواهد در نماز جماعت مدرسه شرکت کنیم!

نقش مساجد در ترویج فرهنگ اقامه نماز میان نوجوانان و جوانان چیست؟

برای آنکه نقش مساجد در توسعه و ترویج فرهنگ اقامه نماز بیشتر شود باید یک مثلث را مد نظر قرار داد: مسجد، مدرسه و خانه. برای این کار لازم است گاهی ائمه جماعات به مدارس بروند، با دانش آموزان صحبت کنند، در جشن تکلیف آنان شرکت و برای آنان مطابق با ویژگی های نسل جوان سخنرانی کنند.

اگر ما توقع داریم دانش آموزان به مساجد بیایند ابتدا باید کارگزاران مساجد به ویژه ائمه جماعات به مدارس بروند؛ این رابطه باید تعاملی شود. دانش آموزان باید وقتی در مسجد حضور می یابند، احساس کنند به آنان توجه می شود و برای شخصیت آنان احترام قائل می شوند. گاه جواب سلام امام جماعت به یک کودک و نوجوان و نوع برخورد با او، در جذب یا دفع بچه های ما موثر است؛ بچه ها باید احساس کنند در مسجد پذیرفته می شوند.

مهم ترین موانع در ترویج فرهنگ اقامه نماز کدامند؟

یکی از موانعی که موجب شده است میزان حضور نسل جوان در مساجد کم و حتی اقامه نماز از سوی آنان کمرنگ شود، تغییر خود ما است. زمانی فردی از من پرسید چرا دهه هشتادی ها و دهه نودی ها مثل ما فکر نمی کنند؟ به او گفتم که اتفاقا بچه های ما در این دو نسل نیز همچون ما آرمان های متعالی همچون آزادی، عدالت، رفع فقر و رفع فساد و تبعیض را دارند ولی چون ما عوض شده ایم، فکر می کنیم دهه هشتادی ها و دهه نودی ها به گونه ای دیگر فکر می کنند.

اگر من محمدیان که عمر خود را در آموزش و پرورش به عنوان معاون و مشاور گذرانده ام مدام به فکر استخدام فرزندان خود در وزارتخانه باشم، آنگاه بچه ها می گویند حرف های محمدیان درباره نماز، آموزش و پرورش و عدالت کجا و تلاشش برای استخدام فرزندانش در وزارت آموزش و پرورش، کجا! نمی شود ما از هزار فامیل بودن در دوره گذشته انتقاد کنیم آنگاه هر مسئولی که سر کار بیاید دختر یا پسر خود را نیز سریعا به استخدام دربیاورد و مسئول دفتر خود کند. نسل جوان می گوید ما زمانی به شاه و فامیل بازی او انتقاد می کردیم و الان نیز به شماها انتقاد می کنیم البته خب تغییراتی نیز شکل گرفته است مثلا ما بیشتر از آزادی بیان دم می زدیم و سخن می گفتیم اما الان نسل جوان آزادی را در همه چیز طلب می کند.

وضعیت تعامل میان والدین دانش آموزان و کارگزاران مساجد در ترویج فرهنگ اقامه نماز چگونه است؟

تلاش ما برای جذب کودکان، نوجوانان و جوانان به مساجد و فراگیرتر شدن اقامه نماز در کشور علاوه بر اینکه نیازمند جذابیت، استفاده از هنر و روش های جدید تبلیغی و استفاده حداکثری از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی البته با دقت داشتن به معایب فضای مجازی است، بیش از همه نیازمند تغییر در رفتار ما به معنای مدیران و مسئولان است.

نگاه بچه ها بیش از همه به رفتار و اقدامات ما است. در مجموع من وضعیت اقامه نماز در کشور را بد نمی دانم همچنان که وقتی مسئولان به این فکر افتادند که نماز صبح در کشور دوباره رونق بگیرد این اتفاق در ۵-۶ سال اخیر به شکل قابل توجهی روی داده و در بسیاری از نقاط کشور نماز صبح به جماعت اقامه می شود البته که نیازمند یک کار وسیع تر، علمی تر و جهادی تر در زمینه نماز هستیم.

باز هم تاکید می کنم ترویج فرهنگ اقامه نماز در کشور نیازمند توجه همزمان به سه ضلع مسجد، مدرسه و خانواده است. مدارس باید تدبیری بیندیشند تا حداقل هفته ای یک دو بار اولیای دانش آموزان همراه با فرزندانشان در نماز جماعت مدارس شرکت کنند همچنان که بهتر است حضور بچه ها در نماز جماعت مساجد نیز همراه با اولیایشان باشد. نکته پایانی این است که کیفیت نماز را باید بهتر کنیم، باید به نمازهایمان عمق ببخشیم که اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از مشکلات نیز حل می شود. انجمن اولیا و مربیان در مدارس و مدیران در آموزش و پرورش باید برای عمق بخشی به نماز در مدارس برنامه ریزی کنند.